به یاد و برای بانو فیروزبخت (بانوی اعداد اول)

نمی‌دانم از کجا شروع کنم و از کجا بنویسم. در همان روزهای اولی که به هسته‌ی پژوهشی نظریه اعداد در خانه ریاضیات اصفهان وارد شدم، حرف از خانم فریده فیروزبخت و حدسش بود. “دنباله اعداد اول به توان معکوس اندیسشان اکیدا نزولی هستند.” حدسی عجیب و دوست داشتنی و به اندازه‌ی حدس گلدباخ رمزآلود، و از همه مهم‌تر از یک بانوی ایرانی. گفتند هیأت علمی دانشگاه اصفهان است و قبل از آمدن ما به خانه، مدرس بخش نظریه اعداد خانه بود. بالاخره یک روز به خانه ریاضیات آمد و او را دیدم. ذوق زده شده بودم. با همه ریاضیدانانی که دیده بودم یا می‌شناختم فرق داشت. دید محاسباتی داشت. از ساده ترین الگوها زیباترین مسائل را طراحی می‌کرد. او خلق شده بود برای فرآیند “حدس؛ مشاهده؛ اثبات”. حرف از ریاضیات که می زد به وجد می‌آمدی. راجع به چگونگی به دست آمدن حدسش که می‌گفت شگفت زده می‌شدی و راجع به مشکلاتش که می‌شنیدی افسوس می‌خوردی.

یک بار به نتیجه‌ای در مورد اعداد اول رسیده بودم. مسأله را برای خانم فیروزبخت گفتم، چندین ساعت وقت گذاشت، انگار مسأله خودش است. بارها با نرم افزار متمتیکا بررسی می‌‌کرد و به طور ذهنی یا روی کاغذ محاسباتی را انجام می‌داد. در حین این محاسبات فراوان راه و روش‌های حمله به مسأله را به طور ناخودآگاه به من آموخت و خاطرات فراوانی برایم تعریف می کرد.

یکی از خاطراتش در مورد آن سال‌هایی بود که آن حدس معروف را زده بود. می‌گفت که در کل دانشگاه اصفهان یک کامپیوتر بود که توان بررسی حدسش را داشت. این که به چه سختی با آن روش‌های قدیمی برنامه می‌نوشته و نوبت می‌گرفته که برود در آن مرکز محاسبه درستی حدس را بررسی کند.

تفاوتی که فیروزبخت با بقیه‌ی اساتید و ریاضیدانان داشت این بود که در چهارچوب‌های دانشگاهی نمی‌گنجید. او یک ریاضیدان به مفهوم کلاسیک کلمه بود. فردی شبیه فرما، گالوا، رامونوجان و… .

او در رشته داروسازی تحصیل می‌کرد که به ریاضی علاقه‌مند شد و رشته خود را رها کرد و به ریاضیات و به ویژه نظریه اعداد پرداخت. اساتید خوبی سر راهش قرار گرفتند که از آن جمله می توان به آقای دکتر علی رجالی استاد دانشگاه صنعتی اصفهان و آقایان دکتر جعفر زعفرانی و دکتر رضا انشائی از اساتید دانشگاه اصفهان اشاره کرد.

حدس‌ها و مسائل مطرح شده توسط او در کتاب‌های معتبری از نویسندگانی چون هوکسلی و ربینبوئم چاپ شده است که باعث افتخار ایران و ایرانی است. ارتباطات اجتماعی فراوانی با اساتید خارج از کشور داشت، به گونه‌ای که او را در خارج بیشتر از ایران می‌شناسند. همچنین بیش از بیست سال با سایت primepuzzles.net در ارتباط بود و مسائلی را به طور هفتگی برای آن‌ها می‌فرستاد یا مسائل مطرح شده در این سایت را حل می‌کرد. خود را مقید می دانست که روی مسأله‌های هفتگی سایت فکر کند و حتما نقطه نظرات خود را برای این سایت بفرستد.

مسائل فراوانی در نظریه اعداد به نام اوست. روی این شاخه تعصب خاصی داشت. اعداد اول چون فرزندانی به تعداد بی‌نهایت برای او بودند که مدام با آن‌ها بازی می‌کرد. فقدان او را قبل از هر کسی باید به اعداد اول تسلیت گفت.

یک زن قهرمان که علی رغم تمام مشکلاتی که داشت، ایستادگی کرد و به راهش ادامه داد.

نامش تا ابد زنده باد و راهش پر رهرو

مهدی میسمی

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

اسکرول به بالا