مسابقه رياضی بين‌المللی تورنمنت شهرها [1] يک مسابقه حل مسئله رياضی است که تمام شهرهای جهان می‌توانند در آن شرکت کنند.

در حال حاضر دانش‌آموزان بيش از 100 شهر دنيا شامل شهرهايی از کشورهای آرژانتين، آلمان، آمريکا، اتريش، اسلواکی، اسپانيا، اکراين، بلغارستان، روسيه، زلاندنو، کانادا، کلمبيا، لوکزامبورک، يوگسلاوی، يونان، و شهر اصفهان از ايران در اين مسابقه شرکت می‌کنند. (اصفهان متفاوت از ساير شهرهای دنيا به‌صورت تيمی در اين مسابقه بين‌المللی شرکت دارد.)

مؤسس و رئيس کميته مرکزی اين مسابقات، رياضيدان و آموزشگر روسی نيکلولای کونستانتينو [2] است، که پس از شرکت در هيئت داوران المپياد بین‌المللی رياضی [3] به فکر تأسيس اين مسابقه بين­المللی افتاد. اولين تورنمنت به عنوان المپياد 3 شهر (مسکو [4]، لنينگراد [5] و ريکا [6]) در سال تحصيلی 1980-1979 برگزار شد. به تدريج شرکت‌کنندگان افزايش يافتند و از سال بعد نام تورنمنت شهرها را به دست آورد. اگرچه این مسابقه بين جوانان و معلمان مورد توجه قرار داشت، ولی تا سال 1984 که به عنوان يک زيرکميته آکادمی علوم شوروی [7] سابق درآمد، به رسميت شناخته نمی‌شد و از آن سال بود که به يک مسابقه بین‌المللی تبديل شد.

تورنمنت شهرها مسابقه‌ای است که تمام شهرهای دنيا می‌توانند در آن شرکت کنند. برای شهرهای بزرگ هم می‌توان مسابقه را جداگانه برگزار کرد، ولی نتيجه نهائی را بايد در سطح شهر درنظر گرفت.

اصفهان به طور رسمی از سال 1381 و به صورت تيمی در اين مسابقات شرکت کرد. سال‌ها بود که بين نماينده تورنمنت در ايران که از اعضای شورای علمی خانه رياضيات اصفهان هم هست، با مسئولين تورنمنت در مورد برگزاری اين مسابقه که در تمام دنيا به صورت فردی برگزار می‌شود، گفتگو بود. اما چون در ايران نياز به انجام کارگروهی و پرهيز از فردگرايی احساس می‌شود، از ابتدا شرط شرکت اصفهان برگزاری مسابقه به صورت تيمی بود، که نهايتاً در سال 1380 با برگزاری آن به این صورت موافقت شد. در سال 1380 به صورت آزمايشی و در سال 1381 اصفهان با همت خانه رياضيات اصفهان رسماً به تورنمنت شهرها پيوست.

روال به این‌گونه است که مسابقه در دو سطح عالی [8] و متوسط [9] (که سئوالات اولی در سطح المپياد بین‌المللی رياضی است و دومی با هدف جذب تمام دانش‌آموزان علاقمند به رياضيات تنظيم می‌شود) برگزار می‌گردد.

بسياری از مسائل اين مسابقه (که سئوالات آن هم در سطح بین‌المللی طرح می‌شوند)، نیاز به دانش و تکنيک خيلی پيشرفته نداشته، بلکه به فکر جديد و قدرت ذهنی شرکت‎‌کنندگان نياز دارد.

زمان در اين مسابقه نقش مهمی بازی نمی‌کند (4 ساعت برای سطح متوسط و 5 ساعت برای عالی که در هرکدام فقط 3 مسئله امتياز دارد، وقت بسيار مناسبی است).

حق انتخاب سئوال از سوی شرکت‌کنندگان (3 مسئله از ميان 5 الی 8 مسئله) يکی ديگر از خصوصيات اين مسابقه است (فقط 3 سئوال با امتياز بالاتر به حساب می‌آیند).

اگرچه تورنمنت برای پایه‌های مختلف به طور جداگانه طرح‌ریزی نشده است، ولی در امتياز دانش‌آموزان پایه‌های پائين‌تر، ضرايب بيشتر از 1 لحاظ می‌شود.

مسابقه 2 دوره در سال (پائيز و بهار) برگزار می‌شود، اما اصفهان تاکنون فقط در دوره‌های بهاره شرکت کرده است.

کميته محلی اين مسابقه در ايران، در خانه رياضيات اصفهان تشکيل شده است.

نمونه‌ای از سئوالات اين مسابقه در سری مجلات “نشريه رياضيات” از انتشارات فاطمی به چاپ رسيده است. درضمن مجموعة سئوالات اين مسابقات از ابتدا تاکنون تحت عنوان تورنمنت شهرها ترجمه و به­ تدريج و در چند جلد توسط انتشارات فاطمی به­ چاپ رسيده است. همچنين كتاب مسابقات لومونوسف و رگاتا ترجمه استاد پرويز شهرياری نیز می‌تواند برای آشنائی با سئوالات مسابقه مفيد باشد.

سئوالات چند دوره اخير مسابقه را نيز می‌توانید بر روی وب­سايت خانه مشاهده کنيد.

 

[1] The International Mathematics Tournament of the Towns, T.T
[2] Nikolai Konstantinov
[3] International Mathematics Olympiad, IMO
[4] Moscow
[5] Leningrad
[6] Riga
[7] USSR Academy of Sciences
[8] A-level
[9]  o-level

نمونه سؤال‌های مسابقه تورنمنت ریاضی شهرها
اسکرول به بالا