آزمایشگاه و اتاق بازی
در این آزمایشگاه علاوه بر برج هانوی، میتوانید به بررسی بعضی مسائل معروف ریاضی به طور عملی بپردازید، از جمله :
- مساله پلهای کونیگسبرک،
- نمایش اعداد در مبنای 2،
- بخش پذیری بر 7،
اثباتهای بدون کلام شامل :
- اثبات قضیه فیثاغورث،
- اثبات اتحاد اول، دوم و مزدوج و …
- نوار موبیوس، بطری کلاین، مکعب چهاربعدی،
- مربع جادویی (وفقی)،
- و …
دانشآموزان در دورههای “آشنایی با ریاضیات” یک یا دو جلسه به این آزمایشگاه میآیند. در این آزمایشگاه دانش آموزان گروههای چند نفره تشکیل میدهند، سپس سعی میکنند معماهای مطرح شده در هر بازی را حل کنند. علاوه بر اینکه مهارتهای کارگروهی دانش آموزان افزایش مییابد، با شاخههای مختلف ریاضی نیز آشنا میشوند.
آقای پارسا یک معلم ریاضی است. او میخواهد در یکی از کلاسهایش به دانشآموزان علاقمند “رابطه بازگشتی” را یاد بدهد.
او مساله برج هانوی را برای این کار انتخاب کرده است. مساله به صورت زیر است :
حول یکی از سه میله، n حلقه که دارای قطرهای متفاوتند به ترتیب نزولی قطر چیده شدهاند، یعنی بزرگترین حلقه در زیر قرار دارد. میخواهیم با رعایت شرایط زیر این حلقهها را به یک میله دیگر انتقال دهیم.
- الف) هر بار فقط یک حلقه را حرکت بدهیم.
- ب) هیچ وقت یک حلقه بزرگتر روی یک حلقه کوچکتر قرار نگیرد.
او پس از طرح مساله از دانشآموزان پرسید : “خوب، حالا با چند حرکت میتوانید مهرهها را از میله اولیه به میلهای دیگر منتقل کنید؟ یادتان باشد که قوانین بازی را رعایت کنید.”
اما دانشآموزان در عوض پاسخ گفتن به پرسش معلم، فقط او را نگاه کردند. چون آنها نمیتوانستند در ذهنشان و یا حتی روی صفحه کاغذ این بازی را انجام دهند.
معلم متوجه این موضوع شد و به دنبال راه چارهای گشت. او میداند که برای انجام بازی نیاز به یک برج هانوی واقعی است. پس دانشآموزان را به آزمایشگاه خانه ریاضیات راهنمایی کرد.
آزمایشگاه آمار
به منظور آشنایی دانشآموزان با فضای کلی و مفاهیم ابتدایی علم آمار تصمیم بر آن شد که کارگاههای دائمی جهت بازدید در سطوح دبیرستان و راهنمایی دائر شود، این کارگاهها در دو بخش آمار توصیفی و آمار کابردی طبقهبندی میشوند و در هر بخش به فراخور درک و سطح علمی بازدیدکنندگان مثالها و بازیها و سرگرمیهای رایانهای و غیررایانهای طراحی و تهیه گردیدهاند. در کارگاه آمار توصیفی مفاهیم کلی و مبانی علم آمار و احتمال و ابزار توصیف اطلاعات معرفی میشود. سپس در بخش آمار کاربردی کاربردهای علم آمار در شاخهها و علوم مختلف ارائه و چند مورد به صورت بازی بیان میگردد. از ابتدا بخشی از کارگاه ریاضی (دوره آشنایی با ریاضیات) که به صورت آموزش گروهی است را به آمار اختصاص داد و در آن افرادی چون آقایان دکتر احمد پارسیان، دکتر علی زینل همدانی و دکتر علی رجالی و عدهای از دبیران علاقهمند به آمار به دانشآموزان آمار تدریس نموده و آنها را به اهمیت علم آمار آگاه ساختند. (این کارگاهها در قالب دو کلاس آموزشی و یک بازدید از کارگاههای آمار برگزار میشد و دانشآموزان تمام دبیرستانها میتوانستند در آنها شرکت کنند.) خانه ریاضیات اصفهان تاکنون چندین نمایشگاه در مورد نحوه استفاده از آمار در کنار برنامههای خود ارائه داده است و هماكنون یک نمایشگاه دائمی را به فعالیتها و کارهای آماری اختصاص داده است.
گروه مبنا و نمايشگاه دائمی آمار -سال 1391
شاید خیلیها یادشان باشد درست پارسال همین موقع بود که خانه ریاضیات اصفهان در آیین بزرگداشت روز ملی آمار با جهاد دانشگاهی اصفهان همکاری کرد. بعد از این تاریخ فعالیتهای خانه در حوزهی آمار با رکودی چند ماهه رو به رو شده بود، به همین جهت مسئولین خانه با اختصاص دادن فضایی از ساختمان جدید سعی بر آن داشته تا به آمار رنگ و بوی دیگری ببخشند. بنابراین دو اتاق برای کارگاههای آماری جهت بازدید دانشآموزان دبیرستانی در نظر گرفته شد که متأسفانه از لطف بیدریغ دانشجویان و فارغ التحصیلان آمار مدتی به یک انباری تبدیل شده بود، چرا که هیچ کس حاضر به همکاری نشده بود. ولی تلاش همکارانی چون جناب آقای دکتر رجالی و سرکار خانم هاشمی و قائمی سبب شد که تنها سه نفر از فارغالتحصیلان آماری برای آمادهسازی این دو کارگاه اعلام آمادگی فرمایند. کار آمادهسازی کارگاهها از بهمن ماه آغاز شد و گروه سه نفره متشکل از آقاي نويد ولیزاده، خانمها آنيتا منصوری و مائده نوری، اساسنامهای برای فعالیتهای گروه آمار تنظیم کردند و مسئولین خانه بعد از تایید این اساسنامه امکانات لازم را جهت پیشبرد اهداف فراهم آوردند. تلاش خانه ریاضیات اصفهان بر آن بود که هر چه سریعتر این دو کارگاه آماده بازدید شود و گروه توانست یکی از این دو کارگاه را به عنوان کارگاه آمار توصیفی ظرف مدت یک ماه آماده بازدید کند.
لازم به ذکر است که در این کارگاه مفاهیم آماری به شکلی متفاوت از آنچه که دانشآموزان در دبیرستان میآموزند، یعنی به صورت فعاليت، بازي و سرگرمي ارائه میشود. بازدید از کارگاهها در اسفند ماه در میان دانشآموزان بازخورد مطلوبی داشت و حاکی از آن بود که گروه در جهت درستی گام برمیدارد و نهایتا در اردیبهشت ماه همین سال کارگاه دوم با عنوان کارگاه آمار کاربردی با هدف بیان کاربردهای مختلف آمار در سایر علوم راه اندازی شد. در این بین گروه با انتخاب نام مبنا به معنی مجری بسط نگرش آماری برای گروه کوشید تا اهداف خود را با نامش زنده نگه دارد. با شروع فصل تابستان نوبت به برگزاری دورههای آشنایی علوم ریاضی رسید و گروه در این دوره توانست موفق عمل کرده و به اهداف خود دست یابد.