سند مطالعه خانه رياضيات اصفهان

یكی از راه‌‌های ایجاد انگیزه در دانش‌­آموزان به علوم ریاضی، فعالیت‌‌هایی است كه جوامع مختلف در خارج كلاس­‌های درس، ولی در محیط‌‌های مدرسه مانند آزمایشگاه‌‌های ریاضی،‌ كلوپ‌های ریاضی، كارسوق‌های ریاضی و یا خارج از مدرسه توسط انتشار نشریات، برگزاری مسابقات، اردوهای ریاضی، مدارس ریاضی، خانه‌های ریاضیات و غیره اجرا می­‌كنند. در این راستا ایران سابقه طولانی در فعالیت‌‌های انگیزشی ریاضی دارد، انتشار كتب مفید همانند تلاش‌های مستمر استاد فقید پرویز شهریاری و بسیاری دیگر از بزرگان ریاضی كشور، انتشار نشریاتی همچون یكان با ایثار و تلاش استاد غلامحسین مصحفی، ‌برگزاری مسابقات ریاضی دانش­آموزی، دانشجویی و شركت موفق ایران در المپیادهای بین‌­المللی ریاضی، برگزاری روزهای درهای باز در دانشگاه‌ها و غیره و در ده سال اخیر تشكیل خانه‌های ریاضیات و فعالیت‌‌های آنان در جهت توسعه دانش ریاضی، اعلام روزهای ریاضیات، دهه ریاضیات، روز آمار و … برخی از این خدمات را تشكیل می‌­دهند. كمیسیون بین‌­المللی آموزش ریاضی (ICMI)، مطالعه شانزدهم خود را به بررسی این فعالیت‌‌ها در جهان اختصاص داد و مجموعه مقالات ارائه شده و مباحث مطرح شده در جلسات و سمینار تخصصی مطالعه به عنوان كتاب مطالعه شانزدهم [1] در سال 2009 توسط اشپرینگر به چاپ رسید. در ایران هم لازم بود، ‌اثرات مثبت و حتی منفی، نقاط مثبت و احیاناً مشكلات این برنامه‌ها تدوین گردد و حداقل این نوع فعالیت‌‌ها در جهت الگوسازی با حذف مسایل و مشكلات آن‌ها و تقویت نقاط قوت آنان در معرض عموم قرار گیرد. بر این اساس از تمام مجریان برنامه‌ها، بهره­‌گیران از این برنامه‌ها، کارشناسان، محققان و علاقه‌­مندان به مسایل انگیزشی ریاضی، درخواست می‌­شود مقالات خود را با تکیه بر مسئلی از قبیل:

الف- معرفی فعالیت‌‌های انگیزشی ریاضی در داخل و خارج کلاس درس در ایران

ب- مطالعات انجام شده، نظرسنجی‌ها، بررسی‌های آماری، ارزشیابی‌ها، نتایج مطالعات تعقیبی

(follow up studies)، نظرهای علمی مبتنی بر یافته‌ها و تحقیقات مستند در زمینه این فعالیت‌‌ها

ج- معرفی مواردی که در کشورهای خارج انجام می­‌شوند، ولی در کتاب مطالعه شانزدهم ICMI [1] نیامده‌اند.

د- توصیه‌ها و ارائه راهکارهای جدید مستند به یافته‌های علمی و کارهای تحقیقاتی.

هـ- نتایج علمی مطالعات تطبیقی موارد اجرا شده در ایران با خارج کشور

را به آدرس a_rejali@cc.iut.ac.ir و یا a.rejali@yahoo.com ارسال نمایند.

امید می‌­رود با دریافت مقالات علمی تا تاریخ 31 فروردین 1392 و داوری آن‌ها، مجموعه مقالات در سایت خانه ریاضیات اصفهان (http://www.mathhouse.org) انتشار یابد و پس از آن با برگزاری یک سمینار تخصصی، کمیسیون‌هایی به بررسی موضوعات مختلف مطرح شده و مورد نیاز بپردازند و در نهایت نتیجه علمی این مطالعه به صورت مدرکی مستند در اختیار همگان قرار گیرد، تا با بهره‌­گیری از آن، راهکارهای جدیدی برای آینده توسعه علوم ریاضیات در ایران و نیز رفع مشکلات فعالیت‌‌های جاری معرفی شوند.

برخی از سئوالاتی که امید می­رود این مطالعه جوابگوی آن‌ها باشد، عبارتند از:

1- چه نوع فعالیت‌‌هایی در ایران در رابطه با ایجاد انگیزه در یادگیری ریاضیات برای دانش‌­آموزان در جریان بوده است؟

2- چه نوع فعالیت‌‌هایی در ایران در رابطه با ایجاد انگیزه در یادگیری ریاضیات می­تواند برای دانش‌­آموزان مؤثر باشد؟‌

3- هر یک از این فعالیت‌‌ها چه تأثیرات مثبت در تشویق و ترغیب دانش‌­آموزان به علوم ریاضی داشته‌اند؟

4- چه پیشنهادهایی در راستای این اهداف قابل طرح هستند؟

5- هریك از این فعالیت‌‌های انجام شده چه تأثیراتی بر سیستم آموزش ریاضی مدرسه­‌ای داشته‌­اند؟

6- چه تغییراتی در سیستم آموزش مدرسه‌­ای می‌­تواند باعث تقویت فعالیت‌‌های مفید جانبی در آموزش ریاضی باشد؟

7- تأثیر معلمان بزرگی همچون عسجدی، بیرشک، قربانی، آرام و یا اساتید به نامی همچون پروفسور هشترودی، پروفسور فاطمی، دکتر مصاحب، دکتر خواجه نوری و … در توسعه علوم ریاضی ایران چه بوده است و چه گونه می­‌توان افراد مشابهی را برای آینده تربیت کرد؟

8- تأثیر برگزاری کنفرانس‌های ریاضی، کنفرانس‌های آمار، سمینارها و کارگاه‌های تخصصی و کنفرانس‌های آموزش ریاضی در توسعه علوم ریاضی در ایران چه بوده است و این همایش‌ها و سایر برنامه‌ها چه مشکلات علمی داشته‌­اند؟ چگونه می‌­توان این مشکلات را حل و این فعالیت‌‌ها را جهت‌­دار برای توسعه علوم ریاضی در کشور گسترش داد؟

9- نقش انجمن‌های علمی همانند انجمن ریاضی ایران، انجمن آمار ایران، شورای خانه‌های ریاضیات ایران، انجمن‌های علمی آموزشی معلمان ریاضی ایران، اتحادیه انجمن‌های علمی آموزشی معلمان ریاضی ایران، انجمن‌های علمی دانشجویی در توسعه علوم ریاضی (به طور مستند) چه بوده است؟ مشکلات علمی این انجمن‌ها چیست و چگونه می‌­توان این مشکلات را حل کرد؟

10- نقش مطالعاتی همانند بررسی افت ریاضی، سال جهانی ریاضیات، بررسی مسایل و مشکلات آزمون‌های ورودی دانشگا‌‌ها و مطالعات مشابه در توسعه علوم ریاضی در ایران را چگونه به طور مستند می‌­توان ارزیابی نمود؟ در صورت عدم موفقیت، چه مسیرهای غلطی در این مطالعات (از نظر علمی) طی شده‌اند؟

11- افزایش بی­‌رویه دانشجو در مقاطع مختلف تحصیلی و مسائلی از این دست، چه ضرباتی بر ترویج علوم ریاضی داشته‌­اند و چگونه می­‌توان (به صورت علمی) با این مسایل روبرو شد؟

12- مشکلات و تالی فاسدهای احتمالی هر یک از این فعالیت‌‌ها کدامند؟

13- روندهای تصحیح برای هر یک از این فعالیت‌‌ها چگونه می‌­توانند باشند؟

14- چه راهکارهای جدیدی برای ایجاد انگیزه در دانش­‌آموزان و معلمان برای علوم ریاضیات وجود دارند؟

15- جای چه كتاب‌‌ها و نشریاتی برای توسعه آموزش ریاضی كشور خالی است؟ و چه كتاب‌هایی مضر هستند؟

16- نقاط قوت و احیاناً منفی هر یک از این فعالیت‌‌ها چیست؟

17- موانع توسعه علوم ریاضیات در کشور کدامند؟

18- چه راهکارهایی برای رفع این موانع قابل پیشنهاد هستند؟

19- برای توسعه و ترویج علوم ریاضیات در کشور چه کارهایی باید انجام شود؟

20- مواردی که در کلاس درس باید مورد توجه قرار گیرند که به تشویق دانش‌­آموزان کمک کنند، چیست؟

21- در آموزش‌های قبل و ضمن خدمت معلمان ریاضی چه نکاتی باید مورد توجه قرار گیرند؟

22- در هر یک از دوره‌های (پیش­دبستانی، دبستان، راهنمایی، دبیرستان، دانشگاه و تربیت معلم) چه مسائلی باید حل گردند و یا چه برنامه‌هایی قابل ارائه هستند که به ترویج علوم ریاضیات کمک می‌کنند؟

کمیته برنامه‌‍­ریزی این مطالعه شامل آقایان عمران بهروز، محمدحسن حسینی، دکتر علی رجالی، دکتر مجید میرزاوزیری و دکتر امید نقشینه ارجمند مطمئن هستند که تمام معلمان ریاضی، اساتید علوم ریاضی، محققان علوم تربیتی، آمارشناسان و آموزگاران با ارسال مقالات خود تا تاریخ 31 فروردین 1392 این مطالعه را ارتقاء خواهند بخشید.

Barbeau, Edward J.; Taylor, Peter J. (Eds.). Challenging mathematics in and beyond the classroom, New ICMI Study Series, Vol. 12, Springer (2009)

مطالعه نقش فعالیت‌­های جانبی آموزشی در یادگیری ریاضیات در ایران

در دوازدهمین كنفرانس آموزش ریاضی ایران، میزگردی تحت عنوان “نقش فعالیت‌­های جانبی آموزشی در یادگیری ریاضیات” برگزار شد. در این میزگرد گزارش­‌هایی از برگزاری المپیادهای ریاضی در ایران، A-Lympiad، مسایل جالب ریاضی و نشریات و تأثیرات مثبت و منفی هر یك در یادگیری ریاضیات مطرح شد. [1]

اكنون پس از برگزاری بیش از 25 سال مسابقات ریاضی، بیش از 10 سال تشكیل خانه­‌های ریاضیات و حدود 1 قرن انتشارات مفید در راستای توسعه علوم ریاضی، تجارب معلمان عزیز ریاضی در ایجاد چالش­‌های ریاضی در كلاس درس و بسیاری ازانتشارات، اردوها، موزه‌ها،مسابقات مختلف، خلق بازی‌­های ریاضی و مهم‌تر از همه تأثیر و نقش معلمان خوب و كارگاه­‌ها و اتاق‌­های بازی در مدارس و غیره، جا دارد مطالعات جدی مشابه شانزدهمین مطالعه كمیسیون بین­المللی آموزش ریاضی (ICMI) [2]، در ایران انجام شود. در این مطالعات جمع‌­آوری كارهای مفید انجام شده و ارائه آن­ها برای الگوسازی این فعالیت‌­ها در عرصه‌های ملی و بین­‌المللی، بررسی و ارزشیابی و تعیین نقاط ضعف و قوت این نوع اقدامات، مبتنی بر پژوهش‌­های علمی، هدف اصلی هستند.

براین اساس خانه ریاضیات اصفهان در شهریور ماه 1391، از گروهی متشكل از اعضاء میزگرد شامل آقایان مهندس عمران بهروز، محمدحسن حسینی، دكتر علی رجالی، دكتر مجید میرزاوزیری و دكتر امید نقشینه ارجمند به عنوان مسئولین این مطالعه دعوت کرد تا با اعلام عمومی برای جلب مقالات مبتنی بر این هدف، مقالات را تا 31 فروردین 1392 جمع‌آوری و با كمك‌گیری از داوران ملی و بین‌­المللی، مجموعه­‌ای از مقالات را روی صفحات الكترونیكی خانه ریاضیات اصفهان حداكثر تا 31 مرداد 1392، انتشار دهند و یك سمینار مطالعاتی را برگزار نمایند و نتایج بحث‌­ها و كمیسیون‌های این سمینار (مشابه و با استفاده از تجارب فعالیت‌­های مطالعات كمیسیون بین­‌المللی آموزش ریاضی)‌ [3] را منتشر نمایند.

هدف اصلی، شناسایی فعالیت­ها و تعیین نقاط قوت و ضعف آن­ها و ارزشیابی این نوع فعالیت‌­ها در جهت الگوسازی و رفع مشكلات و تقویت و تكرار این اقدامات برای توسعه علوم ریاضی است.

كمیته برنامه­‌ریزی تلاش می‌­كند تا آبان ماه 1391 سئوالاتی را برای این مطالعه تهیه و در اختیار علاقه‌مندان قرار دهد تا مقالات خود را مبتنی بر جوابگویی به این سئوالات ارائه دهند.

از تمام آموزشگران ریاضی، ریاضیدانان،‌ آمارشناسان، معلمان و به طور كلی علاقه­‌مندان و ناشران مجلات مفید ریاضی دعوت می‌شود با این گروه مطالعاتی همكاری نمایند.

[1] http://www.mathhouse.org/

[2] Barbeau, E. & Taylor, P. (2009) (Eds.). ICMI Study 16: Challenging mathematics in and beyond the classroom: discussion document.

Educational Studies in Mathematics, New York: Springer.

[3] http://www.icmihistory.unito.it/icmistudies.pdf

مقالات مرتبط:

معرفی مسابقه لیمپیاد، بخشی از میزگرد نقش فعایت‌های جانبی در آموزش ریاضی”، عمران بهروز، مسئول مسابقه A-لیمپیاد در خانه ریاضیات اصفهان

نشریات ریاضی ایران، بخشی از برنامه میزگرد “نقش فعالیت‌های جانبی آموزش در یادگیری ریاضیات”، سیّدمحمّدحسن حسینی، خانه ریاضیات آذربایجان‌شرقی

مسائل جالب ریاضی و نقش آنها در یادگیری ریاضیات، مجید میرزاوزیری

المپیاد ریاضی در ایران و جهان