تعامل هندسه و هنر در قرون میانه جهان اسلام

واشنگتن (خبرگزاری اسوشیتدپرس)- کاشی‌کاری‌های شگفت‌انگیز و پیچیده‌ای که بناهای اسلامی قرون میانه را زینت می‌دهند، نشانه مهارتی در هندسه‌اند که غرب تا صد‌ها سال بعد به آن دست نیافت. تاریخدان‌ها تا مدت‌ها فرض می‌کردند که تزئینات پیچیده چند‌ضلعی و ستاره، که برای پوشاندن مساجد، زیارتگاه‌ها و سایر بناها، در محدوده وسیعی که از ترکیه تا ایران و هندوستان را شامل می‌شود، به کار می‌روند، صرفاً حاصل ممارست زیاد در استفاده از ترسیمات با کمک خط‌کش و پرگار هستند. اکنون، یک محقق از دانشگاه هاروارد ادعا می‌کند که 500 سال قبل، پیشرفت سریع ریاضیات به یاری هنرمندان آمد و حاصل آن ایجاد طرح‌های پیچیده‌تری بود که در آن چه ریاضیدانان امروزی “طرح‌های شبه کریستالی” می‌نامند، به اوج رسید. طرح‌های شبه کریستالی تا دهه 1970 در غرب شناخته شده نبودند.
” این نشان می‌دهد فرهنگی که ما معمولاً به اندازه کافی به آن بها نمی‌دهیم، بسیار پیشرفته‌تر از آن چیزی بوده که ما فکر می‌کردیم”،این ادعای ج.لو، دانشجوی تحصیلات تکمیلی دانشگاه هاروارد است که پس از سفری به ازبکستان و مشاهده کاشی‌کاری‌های شگفت‌انگیز،به تحقیق در مورد آن‌ها پرداخت.
“این یک هندسه معمولی نیست، طرح‌های شبه کریستالی از کنار هم قرار گرفتن مجموعه‌ای از شکل‌ها، شامل 5 و 10ضلعی‌ها، ایجاد می‌شود که برخلاف کاشی‌کاری معمولی، طرح تکرار نمی‌شود.”

گنبد (برج) کبود، مراغه قرن 15 میلادی

در چاپ روز جمعه مجله Science، لو و پ.اشتین هارت (فیزیکدانی از دانشگاه پرینستون) کشف مجموعه‌ای از کاشی‌کاری‌های چندضلعی مانند (شامل ده‌ضلعی، پنج‌ضلعی، لوزی، bowtle و هشت‌ضلعی) را اعلام کردند که در نقش‌های مشخص در بناهای اسلامی مهم از قرن 12 تا 15 (میلادی) به کار رفته‌اند. با بررسی طومارهای معماری، که متون آموزشی مربوط به آن دوران بوده‌اند، ترسیم‌های مربوط به آن اشکال یافت شد و زمانی که او در هزاران عکس مربوط به بناهای اسلامی جستجو کرده، مشاهده کرد که این مجموعه اشکال به طور فزاینده در ایجاد طرح‌های پیچیده‌تر، که شامل یک طرح شبه کریستالی ظاهراً درست نیز می‌شد، به کار گرفته شده‌اند.
منبع : Associated press 2007